ΤΟ «ΘΑΥΜΑ» ΤΗΣ ΚΟΠΡΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ

Η προσφορά της κοπριάς ως οργανική ουσία είναι γενικότερα στην βελτίωση της παραγωγικότητας αλλά και στην υφή του εδάφους. Κατά την αποσύνθεση της κοπριάς ελευθερώνονται θρεπτικά συστατικά και κυρίως το άζωτο. Η κοπριά προσθέτει μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα την ταχύτερη απελευθέρωση κυρίων στοιχείων και ιχνοστοιχείων που είναι και άμεσα αφομοιώσιμα από τα κλήματα. 

Η κοπριά μπορεί να τοποθετηθεί στο έδαφος είτε φρέσκια (νωπή) το φθινόπωρο σε περιορισμένη ποσότητα και μακριά από τα κλήματα ή χωνεμένη την άνοιξη.

Η φρέσκια κοπριά έχει τα παρακάτω πλεονεκτήματα σε σύγκριση με την χωνεμένη.

1) Χάνονται λιγότερα θρεπτικά συστατικά κατά τη αποσύνθεση ή την απόπλυση.

2) Προστίθενται περισσότεροι μικροοργανισμοί στο έδαφος.

3) Οι μικροοργανισμοί εφοδιάζονται με μεγαλύτερη ενέργεια με αποτέλεσμα την απελευθέρωση μεγαλύτερων θρεπτικών στοιχείων μέσω διαλυτικής δράσης.

Η φρέσκια κοπριά, προκαλεί ωστόσο «εγκαύματα» εάν προστεθεί στο έδαφος σε μεγάλη ποσότητα και πολύ κοντά στα κλήματα.

Η προσθήκη στο έδαφος χωνεμένης κοπριάς που έχει διατηρηθεί και επεξεργαστεί με κατάλληλο τρόπο είναι πολύτιμη γιατί:

1) Μπορεί να τοποθετείται αμέσως σε περίπτωση φύτευσης νέου αμπελώνα.

2) Έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε ολικά θρεπτικά στοιχεία εάν κατά την αποσύνθεση έχει ληφθεί πρόνοια στον περιορισμό της απόπλυσης.

3) Έχει μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε άμεσα θρεπτικά στοιχεία.

4) Δεν υπάρχει κίνδυνος να προκληθούν εγκαύματα στα φυτά.

5) Δεν προκαλεί έλλειψη αζώτου στο έδαφος κατά την αποσύνθεση της όπως είναι η φρέσκια.

6) Οι σπόροι των ζιζανίων καταστρέφονται ή περιορίζονται  και τέλος

7) προσφέρει λιγότερες δυσκολίες στην μηχανική καλλιέργεια.

Ποσότητα κοπριάς

Η ποσότητα της κοπριάς που προστίθεται στο έδαφος εξαρτάται από την φύση του εδάφους. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι η χωνεμένη κοπριά προβάτου προστίθεται σε ποσότητα 1 με 2 τόνους ανά στρέμμα κάθε 3 με 4 χρόνια.

Τρόποι εφαρμογής κοπριάς

Η κοπριά τοποθετείται στο έδαφος είτε σε όλη την έκταση, είτε κατά γραμμές είτε κατά θέσεις. Για τα αμπέλια συνίσταται η τοποθέτηση της κοπριάς κατά γραμμές καθόσον απέχουν αρκετά μεταξύ τους αλλά είναι πολύ κοντά πάνω στην γραμμή. Εννοείται ότι τόσο στην περίπτωση τοποθέτησης της κοπριάς σε γραμμές και ακόμα περισσότερο στην τοποθέτηση της κοπριάς κατά θέσεις, οι ποσότητες που χρησιμοποιούνται είναι πολύ μικρότερες από το να σκορπιστεί σε όλη την έκταση του αμπελώνα.

Πίνακας. Περιεκτικότητα σε κύρια θρεπτικά συστατικά, κοπριάς διαφορετικής  προέλευσης.

Κοπριά	Υγρασία	Σύνθεση κατά προσέγγιση (κιλά ανά τόνο)
		Ν	Ρ2Ο5	Κ2Ο
Φρέσκια κοπριά μαζί με στρωμνή
Αγελάδος	86	5	1,8	4,5
Αλόγου	80	5,9	2,3	5,9
Γαλοπούλας	74	11,8	6,3	4,5
Κότας	73	10	10	4,5
Πάπιας	61	10	13,1	4,5
Προβάτου	70	9	6,8	9,5
Χήνας	67	10	5	4,5
Χοίρου	87	5	2,7	4
Αποξηραμένη κοπριά
Αγελάδος	17	11,3	10,8	19
Kότας	13	14	15,8	18
Προβάτου	10	14,5	11,3	18,6
Χοίρου	10	20,4	19	9

ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΑΔΕΜΑ ΤΟΥ ΑΜΠΕΛΙΟΥ

Για να παραχθεί ένας καλός οίνος, ο σημαντικότερος παράγοντας βέβαια είναι η ποιότητα του σταφυλιού. Οι παράγοντες όμως που επηρεάζουν την ποιότητα του σταφυλιού είναι η θέση του αμπελώνα, ο τύπος του εδάφους, οι ποικιλίες και η προσαρμοστικότητα τους, το κλίμα - μικροκλίμα και φυσικά ο αμπελουργός, με τις καλλιεργητικές τεχνικές, που εφαρμόζει επηρεάζει σαφώς την ποιότητα του σταφυλιού. 

Ο χρόνος κλαδέματος

Το κλάδεμα του αμπελιού είναι από τις σπουδαιότερες καλλιεργητικές εργασίες και επηρεάζει όχι μόνο την παραγωγή της χρονιάς αλλά και των επόμενων. Ανάλογα με το χρόνο που γίνεται διακρίνεται σε χειμωνιάτικο (σε ξυλοποιημένες κληματίδες) και σε χλωρό κλάδεμα (πράσινα μέρη, βλαστολόγημα, κορυφολόγημα). Το χειμωνιάτικο διακρίνεται στο διαμόρφωσης σχήματος και το κλάδεμα καρποφορίας.

Ως προς την κατάλληλη εποχή του κλαδέματος, στην περιοχή μας μπορεί να γίνεται από τα μέσα Φεβρουαρίου μέχρι και τα τέλη Μαρτίου, προς αποφυγή των κινδύνων παγετών και αντίξοων καιρικών συνθηκών. Έτσι αποφεύγονται και μολύνσεις, που προκαλούν πολύ σοβαρές ασθένειες του ξύλου (ευτυπίωση, ίσκα, φόμωψη). Όταν το κλάδεμα γίνεται όψιμα καθυστερεί η εκβλάστηση.

Ως προς το χρόνο εκτέλεσης του κλαδέματος υπάρχουν 2 παροιμίες:

• «Γενάρη μήνα κλάδευε φεγγάρι μη κοιτάζεις» η οποία αναφέρεται στις αλκυονίδες μέρες, και

• «Κάλιο να κλαίει το κλήμα παρά να κλάψει ο αμπελουργός» η οποία αναφέρεται στη δακρύρροια.

Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι η δακρύρροια (κλάψιμο) στο αμπέλι, σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί σοβαρή απώλεια θρεπτικών στοιχείων, όπως φοβούνται οι αμπελουργοί. Αντίθετα μάλιστα, το σίγουρο είναι ότι εμποδίζει την είσοδο μολυσμάτων από την ανοικτή πληγή.

Το κλάδεμα του αμπελιού γίνεται, κατά κανόνα, κάθε χρόνο και πρέπει ο κλαδευτής πέρα από τη δεξιοτεχνία, να σκέφτεται και να κρίνει πριν από κάθε ενέργειά του. Μην ξεχνάμε ότι άλλο σημαίνει κλαδεύω άλλο σημαίνει κόβω! 

Τα κλάδεμα είναι απαραίτητο για:

α. Να ισορροπήσει την παραγωγή με τη βλάστηση σε συνδυασμό με την ηλικία και την ευρωστία του πρέμνου.

β. Να ρυθμίσει την παραγωγή έτσι ώστε να μην υπάρχει μεγάλη διακύμανση μεταξύ των ετών,

γ. Να βελτιώσει την ποιότητα της παραγωγής (περιεκτικότητα σε σάκχαρα και οξέα), τις διαστάσεις των σταφυλιών και των ραγών στις επιτραπέζιες ποικιλίες και

δ. Να διατηρήσει το σχήμα. 

Πριν αρχίσουμε το κλάδεμα ενός πρέμνου εξετάζουμε τη συμπεριφορά του στο κλάδεμα καρποφορίας, που κάναμε το προηγούμενο έτος.

Αν τα «μάτια» που είχαμε αφήσει στο προηγούμενο κλάδεμα βλάστησαν και έδωσαν χονδρές κληματίδες, μεγάλου μήκους και καλά ωριμασμένες και επιπλέον βλάστησαν και κοιμώμενοι οφθαλμοί και έδωσαν λαίμαργους, αυτό σημαίνει ότι το προηγούμενο κλάδεμα ήταν αυστηρό. Επομένως πρέπει να αυξήσουμε το φορτίο. Αυτό θα γίνει είτε αφήνοντας μια κεφαλή επί πλέον σε κάθε βραχίονα είτε μία αμολητή 5-10 οφθαλμών.

Αν τα «μάτια» που αφήσαμε στο προηγούμενο κλάδεμα δεν βλάστησαν όλα, οι κληματίδες είναι λεπτές, κοντές και δεν υπάρχουν λαίμαργοι αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μειώσουμε το φορτίο κλαδεύοντας πιο αυστηρά «σφιχτά» ή αφαιρώντας μερικές κεφαλές.

Αν τα «μάτια» που αφήσαμε με το κλάδεμα του προηγουμένου έτους, βλάστησαν και οι κληματίδες έχουν κανονικό πάχος, μήκος και το χαρακτηριστικό χρώμα της ποικιλίας, αυτό σημαίνει ότι το φορτίο πρέπει να είναι το ίδιο με αυτό του περασμένου έτους. 

Μορφές κλαδέματος καρποφορίας

• Βραχύ κλάδεμα αφήνουμε 1-3 μάτια (κεφαλή)

• Μακρό κλάδεμα αφήνουμε 4-10 μάτια (βέργα - αμολητή)

• Μικτό κλάδεμα συνδυασμός των παραπάνω (κεφαλή και αμολητή) 

Με ποια κριτήρια επιλέγουμε τις κληματίδες που θα διατηρήσουμε για καρποφορία και ποιες θα αφαιρέσουμε

• Μας ενδιαφέρει να είναι υγιείς (γερές). Δεν κρατάμε για κλάδεμα κληματίδες που έχουν τραύματα από χαλάζι, εχθρούς, ασθένειες ή καλλιεργητικά εργαλεία.

• Να έχουν καλή ξυλοποίηση. Το χρώμα των ώριμων κληματίδων πρέπει να είναι το χαρακτηριστικό της ποικιλίας, να παρουσιάζουν αντίσταση στη συστροφή, εύκολη αποκόλληση του φλοιού.

• Να έχουν θέση και κατεύθυνση που να εξασφαλίζουν τη διατήρηση του σχήματος, την ισορροπία φορτίου-βλάστησης και την καλή διευθέτηση τον φυλλώματος.
• Να έχουν κανονική ζωηρότητα.

• Κανονικό μήκος και πάχος κληματίδας και μήκος μεσογονατίου διαστήματος. Αποφεύγονται οι κληματίδες που είναι χοντρές, που έχουν πολύ μεγάλα η πολύ κοντά μεσογονάτια διαστήματα. Οι “κοντόκομπες” και μέσου πάχους κληματίδες καρποφορούν καλύτερα ποιοτικά και ποσοτικά.

• Να υπάρχει πρακτικά ίδια περίπου απόσταση από το έδαφος των καρποφόρων μονάδων, ώστε ο φωτισμός του φυλλώματος να είναι καλύτερος και να διευκολύνονται η αντιμετώπιση των ασθενειών και οι καλλιεργητικές εργασίες. 

Οι βασικές αρχές του κλαδέματος καρποφορίας

• Το αμπέλι ακροβλαστεί και ακροκαρπεί. Αν αφήσουμε δύο κληματίδες μία με 10 μάτια (αμολητή) και μία με 2 μάτια τότε, στην πρώτη θα βλαστήσουν και θα καρποφορήσουν τα τελευταία μάτια, ενώ στην δεύτερη θα βλαστήσουν και θα καρποφορήσουν τα δύο μάτια που αφήσαμε.

• Βλαστάνουν τα μάτια που βρίσκονται ψηλότερα. Αν μία αμολητή με 10 μάτια την καμπυλώσουμε έτσι ώστε κάποια μάτια να είναι ψηλότερα από τα άλλα, τότε αυτά θα πετάξουν τους ζωηρότερους βλαστούς.
• Πρέπει να ξέρουμε τις ιδιομορφίες της ποικιλίας ή των ποικιλιών που έχουμε γιατί το ποια μάτια είναι γόνιμα εξαρτάται από την ποικιλία.

• Άλλες ποικιλίες δέχονται αυστηρό κλάδεμα στα 2 μάτια έχοντας τα γόνιμα, όπως οι οινοποιήσιμες ποικιλίες, η κορινθιακή σταφίδα, σαββατιανό, ενώ άλλες όχι, όπως η σουλτανίνα που δεν έχει γόνιμα τα 3 πρώτα μάτια. 

Βραχύ κλάδεμα καρποφορίας

• Εφαρμόζεται σε οινοποιήσιμες ποικιλίες που καρποφορούν στα 2-3 μάτια.
• Στο βραχύ κλάδεμα αφαιρούμε την ανώτερη κληματίδα και διατηρούμε την κατώτερη – η κεφαλή προσέχουμε να είναι πιο κοντά στον κορμό.

• Επιδιώκουμε οι αποστάσεις των κεφαλών μεταξύ τους να είναι στα 15-20 εκ. 

Μακρό κλάδεμα καρποφορίας

• Σαν αμολητή κρατάμε την κατώτερη κληματίδα στους 6-10 οφθαλμούς ανάλογα με την ποικιλία και τη δύναμη του πρέμνου. 

Μικτό κλάδεμα καρποφορίας

• Αφαιρούμε όλη την περσινή αμολητή με τις κληματίδες της.

• Από την περσινή κεφαλή που έδωσε 2 κληματίδες δημιουργούμε τη νέα κεφαλή (από την κατώτερη κληματίδα) και τη νέα αμολητή (από την ανώτερη κληματίδα).
• Την παραγωγή θα την πάρουμε από την αμολητή και από την κεφαλή θα πάρουμε την επόμενη χρονιά κεφαλή και αμολητή.

Σημειώνεται ότι το μακρό και το μικτό κλάδεμα εφαρμόζεται σε ποικιλίες στις οποίες δεν καρποφορούν οι πρώτοι οφθαλμοί, για αυτό αφήνουμε περισσότερους για καρποφορία. 

Κλάδεμα διαμόρφωσης

Εφαρμόζεται στα νεαρά αμπέλια τα πρώτα 2-3 χρόνια ανάλογα με την ποικιλία, το έδαφος, το κλίμα και τα μέσα καλλιέργειας. Από τα σχήματα διαμόρφωσης ξεχωρίζουν τρία βασικά:

1. Κύπελλο

2. Γραμμικά

3. Κρεβατίνα

1. Κυπελλοειδές

 Σε ένα σχετικό χαμηλό κορμό (40-50 εκ) αφήνουμε λίγους βραχίονες (3-6). Τους βραχίονες αυτούς τους κλαδεύουμε σε μία κεφαλή και μία αμολητή.

2. Γραμμικά σχήματα

Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι η στήριξη των πρέμνων σε σειρές συρμάτων - συνήθως 3 σύρματα που βρίσκονται σε πασσάλους (1.8-2.5 μ). Έτσι είναι πολύ πιο εύκολη η χρήση μηχανημάτων για την καλλιέργεια, διευκολύνεται και τυποποιείται το κλάδεμα, καθώς δίνουν στο φυτό τη δυνατότητα ανάπτυξης μεγαλύτερου όγκου βλάστησης και μεγαλύτερη αναλογία ενεργού φυλλώματος, επειδή στις γραμμές του αμπελιού όλα τα φύλλα είναι στο φως και στον ήλιο, εξασφαλίζοντας έτσι την καλύτερη τροφοδοσία των σταφυλιών.

Τα ποιο σημαντικά γραμμικά σχήματα είναι τα:

• Guyot (Γκυγιώ) – μονόπλευρο και αμφίπλευρο.

• Royat (Ρουαγιά) – μονόπλευρο και αμφίπλευρο.

• Casenave (Καζενάβ).

• Sylvoz (Συλβόζ).

Το σχήμα Γκυγιώ αποτελείται από κορμό σε ύψος 40-50 εκ. στην κορυφή του οποίου υπάρχει μία κεφαλή με δύο μάτια καθώς και μία αμολητή με αρκετά μάτια ανάλογα με την ποικιλία (~ 10). 

Κλάδεμα νεαρών φυτών

Στα πρώτα χρόνια της ζωής των φυτών ακόμη και ένα μικρό φορτίο θεωρείται υπερβολικό. Το φυτό στα πρώτα χρόνια της ζωής του θα πρέπει να οικοδομήσει τα μόνιμα τμήματά του, επομένως η όποια παραγωγή δρα ανταγωνιστικά. Την πρώτη χρονιά αφαιρούνται όλες οι ταξιανθίες, τη δεύτερη οι περισσότερες και ούτω καθεξής. Σε αμπελώνες επιτραπέζιων σταφυλιών υπερβολικό φορτίο τα πρώτα χρόνια της ζωής του αμπελώνα υποθηκεύει το μέλλον των φυτών και υποβαθμίζει την ποιότητα της παραγωγής.

ΚΛΑΔΕΜΑ ΑΜΠΕΛΙΟΥ - ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ

Το κλάδεμα του αμπελιού είναι από τις σπουδαιότερες καλλιεργητικές εργασίες και επηρεάζει όχι μόνο την παραγωγή της χρονιάς αλλά και των επόμενων ετών. Ας έχουμε λοιπόν στο μυαλό μας τα παρακάτω:

• Οι μεγάλες τομές του κλαδέματος αυξάνουν τις πιθανότητες μόλυνσης και, αν δεν μπορούν να αποφευχθούν, πρέπει να γίνονται όσο το δυνατόν λιγότερες, αργά το χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη.

• Συνιστάται η επάλειψη τον τομών με ειδική αλοιφή που εμποδίζει την είσοδο του μολύσματος.

• Ο υγρός καιρός ευνοεί τις μολύνσεις.

• Τα εργαλεία να απολυμαίνονται τακτικά και κατά τη διάρκεια της εργασίας.

• Το κλάδεμα να γίνεται με ξηρό και όχι με βροχερό καιρό. Αν βρέξει κατά το κλάδεμα, αυτό διακόπτεται και επαναλαμβάνεται 3 ημέρες τουλάχιστον μετά τη βροχή.

• Ορισμένες ποικιλίες (π.χ. Κάρντιναλ, Σουλτανίνα) είναι περισσότερο ευαίσθητες στους μύκητες του ξύλου, αντίθετα άλλες όπως το Μοσχάτο Αμβούργου είναι πιο ανθεκτικές.

• Τα υπολείμματα του κλαδέματος (π.χ. κεφαλές, βραχίονες κλπ) και τα αποξηραμένα από τις ασθένειες του ξύλου πρέμνα πρέπει να απομακρύνονται από τον αμπελώνα και να καίγονται. Το μέτρο έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ευαίσθητες ποικιλίες.

• Όταν κλαδεύουμε και υποψιαζόμαστε ή γνωρίζουμε τα ασθενή πρέμνα ή αντιληφθούμε κλαδεύοντας ότι το πρέμνο είναι άρρωστο (από μεταχρωματισμούς στο παλαιό ξύλο) καθαρίζουμε το ξύλο ώσπου να φθάσουμε σε καθαρό και υγιές ξύλο.

• Καλά είναι κατά τη θερινή περίοδο να κάνουμε μια βόλτα στο αμπέλι και να τσεκάρουμε τα πρέμνα με έκδηλα χαρακτηριστικά ασθενειών ή συμπτωμάτων από τροφοπενίες, μυκητολογικές ασθένειες, ασθένειες ξύλου κλπ. Ειδική δε προσοχή χρειάζεται για τον έλεγχο της ίσκας, της ευτυπίωσης και της φόμωψης.
• Κλήματα προσβεβλημένα και «ύποπτα», σημαδεύονται με κόκκινη μπογιά ή spray και τα παρακολουθούμε μέχρι το τέλος έτσι ώστε στο κλάδεμα, να κάνουμε τους κατάλληλους χειρισμούς.

• Για την προστασία των τομών από τους μύκητες του ξύλου, συνιστάται μετά το κλάδεμα ψεκασμός με χαλκούχο σκεύασμα (π.χ. βορδιγάλειο πολτό σε αναλογία 3-5%), όταν τα φυτά βρίσκονται ακόμη σε λήθαργο.

• Συστήνεται επέμβαση με βρέξιμο θειάφι σε αναλογία 1% λίγο πριν «φουσκώσουν» τα μάτια.

• Ο ψεκασμός αυτός έχει ευεργετική δράση εναντίον του ωϊδίου, της φόμωψης και των ακάρεων (ερίνωση, ακαρίαση).

• Πολλά φυτοπροστατευτικά σκευάσματα έχουν αποσυρθεί ως επικίνδυνα. Χρησιμοποιείστε μόνο σκευάσματα που έχουν έγκριση για την καλλιέργεια πάντα σε συνεννόηση με τον γεωπόνο σας.

• Τα προληπτικά μέτρα είναι ήπια και αρκετά αποτελεσματικά.

• Τα εργαλεία κλαδέματος πρέπει να παρουσιάζουν ανθεκτικότητα, αντοχή, ποιότητα υλικών, ποιότητα συναρμολόγησης και κατασκευής και να διακρίνονται για την εργονομία τους και τον εύκολο χειρισμό τους.

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΜΠΕΛΙΑ

Α) ΑΜΠΕΛΙΑ ΜΕ ΕΠΙΤΡΑΠΕΖΙΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

Τα αμπέλια που παράγουν φαγώσιμα σταφύλια (επιτραπέζιες ποικιλίες) δεν έχουν περιορισμούς. Μπορούμε να φυτέψουμε όσα στρέμματα θέλουμε και επιτρέπονται όλες οι ποικιλίες. Εάν ο παραγωγός θέλει να εμπορεύεται τα  προϊόντα του, θα πρέπει τα αμπέλια να ενταχθούν στο Αμπελοκομικό Μητρώο.

Β) ΑΜΠΕΛΙΑ ΜΕ ΟΙΝΟΠΟΙΗΣΙΜΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ

Οι περιορισμοί αφορούν τα κρασοστάφυλα (τα οινοποιήσιμα). Σύμφωνα με την κοινοτική και την εθνική νομοθεσία, όσα αμπέλια οινοποιίας έχουν φυτευτεί μετά το 1998 χωρίς ο παραγωγός να έχει πάρει δικαίωμα φύτευσης θεωρούνται παράνομα και θα πρέπει να εκριζώνονται.

Αυτοί οι αμπελώνες εφόσον εντοπίζονται ξεριζώνονται και επιβάλλονται πρόστιμα από 600 έως 2000 ευρώ ανά στρέμμα (με τα σημερινά δεδομένα). Έχει ήδη συσταθεί η σχετική επιτροπή, καθώς και η επιτροπή ενστάσεων.

Όταν όμως ο παραγωγός διαθέτει έκταση αμπελώνων μικρότερη από ένα (1) στρέμμα και τα σταφύλια που συγκομίζει τα χρησιμοποιεί για δική του χρήση, δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα. Σημειώνουμε ότι στο νησί της Λέσβου και στην Ανεμώτια τα περισσότερα αμπέλια οινοποιίας ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, δηλαδή είναι μικρής έκτασης και προορίζονται για ιδιοκατανάλωση.

Γ) ΑΔΕΙΑ ΦΥΤΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΑΜΠΕΛΙΑ ΟΙΝΟΠΟΙΙΑΣ

Μέχρι το 2014 οι παραγωγοί που επιθυμούσαν να φυτέψουν αμπέλι οινοποιίας σε έκταση μεγαλύτερη από ένα στρέμμα αιτούντο δικαίωμα φύτευσης στις κατά τόπο Αγροτικές Υπηρεσίες. Το  2015 δεν έγιναν αιτήσεις διότι ήταν μεταβατική περίοδος λόγω της νέας ΚΑΠ.

Από το 2016 οι αιτήσεις γίνονται ηλεκτρονικά στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ) (στις ψηφιακές υπηρεσίες), στις αρχές κάθε έτους, δεν ονομάζονται όμως πια δικαιώματα αλλά άδειες φύτευσης.

Πηγή πληροφοριών: Αγροτική Υπηρεσία 

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ (ΠΟΠ) - ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΝΔΕΙΞΗ (ΠΓΕ)-ΙΔΙΟΤΥΠΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟ ΠΡΟΪΟΝ (ΙΠΠ)

Ιστορικό: 

Το 1992 με τον κανονισμό 2081/92 η Ευρωπαϊκή Ένωση θέσπισε για πρώτη φορά το καθεστώς, για την προστασία των γεωγραφικών ενδείξεων και των ονομασιών προέλευσης των γεωργικών προϊόντων και των τροφίμων και με τον κανονισμό 2082/92 το καθεστώς, για τις βεβαιώσεις ιδιοτυπίας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων.

Το 2006 με στόχο τη βελτίωση του συστήματος, οι παραπάνω κανονισμοί αντικαταστάθηκαν από τους 510/06 και 509/06 αντίστοιχα, χωρίς ωστόσο να μεταβληθεί το πεδίο εφαρμογής τους και η σκοπιμότητά τους. 

Με τον Καν (ΕΕ) 1151/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Νοεμβρίου 2012 «για τα συστήματα ποιότητας των γεωργικών προϊόντων και τροφίμων» έχουν συγχωνευτεί σε ένα ενιαίο νομοθετικό πλαίσιο οι ανωτέρω κανονισμοί (Καν(ΕΚ) 509/2006 και 510/2006). Παράλληλα στον εν λόγω κανονισμό έχουν προστεθεί και άλλα σχήματα ποιότητας όπως οι προαιρετικές ενδείξεις «Προϊόν ορεινής παραγωγής», «Προϊόν νησιωτικής γεωργίας» κ.λ.π.

Σύμφωνα με τους παραπάνω κανονισμούς και στο πλαίσιο του επαναπροσανατολισμού της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), οι αγρότες έχουν τη δυνατότητα να στραφούν σε μορφές ολοκληρωμένης ανάπτυξης της υπαίθρου, μέσω της διαφοροποίησης της γεωργικής παραγωγής. Επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα αφενός στους παραγωγούς (ιδίως των μειονεκτικών και απομακρυσμένων περιοχών) να προωθήσουν ευκολότερα προϊόντα τους που παρουσιάζουν εξειδικευμένα χαρακτηριστικά, πετυχαίνοντας καλύτερες τιμές στην αγορά και βελτιώνοντας έτσι το εισόδημά τους και αφ’ ετέρου στους καταναλωτές να αγοράζουν προϊόντα ποιοτικά, με εγγυήσεις για τη παραγωγή, επεξεργασία και τη γεωγραφική καταγωγή τους.

ΟΡΙΣΜΟΙ

Ονομασία Προέλευσης 

Ως «ονομασία προέλευσης» νοείται η ονομασία που ταυτοποιεί ένα προϊόν:
α) το οποίο κατάγεται από συγκεκριμένο τόπο, περιοχή ή, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, χώρα· 

β) του οποίου η ποιότητα ή τα χαρακτηριστικά οφείλονται κυρίως ή αποκλειστικά στο ιδιαίτερο γεωγραφικό περιβάλλον που συμπεριλαμβάνει τους εγγενείς φυσικούς και ανθρώπινους παράγοντες· και
γ) του οποίου όλα τα στάδια της παραγωγής εκτελούνται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής.

Γεωγραφική Ένδειξη 

Ως «γεωγραφική ένδειξη» νοείται η ονομασία που ταυτοποιεί ένα προϊόν:
α) το οποίο κατάγεται από συγκεκριμένο τόπο, περιοχή ή χώρα·
β) του οποίου ένα συγκεκριμένο ποιοτικό χαρακτηριστικό, η φήμη ή άλλο χαρακτηριστικό μπορεί να αποδοθεί κυρίως στη γεωγραφική του προέλευση· και
γ) του οποίου ένα τουλάχιστον από τα στάδια της παραγωγής εκτελείται εντός της οριοθετημένης γεωγραφικής περιοχής.

Εγγυημένα Παραδοσιακά Ιδιότυπα Προϊόντα

Ως εγγυημένο παραδοσιακό ιδιότυπο προϊόν νοείται ένα ιδιότυπο προϊόν ή τρόφιμο το οποίο: 

α) παρασκευάζεται με τρόπο παραγωγής, μεταποίησης ή σύνθεσης που αντιστοιχεί στην παραδοσιακή πρακτική για το εν λόγω προϊόν ή τρόφιμο· ή
β) παράγεται από πρώτες ύλες ή συστατικά που είναι τα χρησιμοποιούμενα παραδοσιακά.
Για να μπορεί να καταχωρισθεί μια ονομασία ως ονομασία εγγυημένου παραδοσιακού ιδιότυπου προϊόντος, πρέπει:

α) να χρησιμοποιείται κατά παράδοση για την περιγραφή του ιδιότυπου προϊόντος· ή

β) να προσδιορίζει τον παραδοσιακό χαρακτήρα ή τον ιδιότυπο χαρακτήρα του προϊόντος.

ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ
Από 1.6.2006 για τη χώρα μας ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός «ΔΗΜΗΤΡΑ» (πρώην Οργανισμός Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων-ΟΠΕΓΕΠ, που φέρει το διακριτικό τίτλο AGROCERT), είναι αρμόδιος για την έγκριση των υποβαλλόμενων από τις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις αιτημάτων ένταξης στο σύστημα ελέγχου, την πραγματοποίηση ελέγχων σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής των Π.Ε., τη διασφάλιση της τήρησης των προδιαγραφών , την πιστοποίηση των εν λόγω προϊόντων και την τήρηση Μητρώου Εγκεκριμένων επιχειρήσεων και Μητρώου δικαιούχων χρήσης των ενδείξεων ΠΟΠ και ΠΓΕ.

"ΕΠΙΣΤΟΛΗ" ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΡΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

  ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΜΠΕΛΟΥΡΓΩΝ                                                                                   

   ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ «Ο ΚΑΜΠΟΣ»

                                          

                                                                                                Αριθ. Πρ.: 001/2017

                                                                                                Τηλ.: 6974607224

                                                                                                 Ανεμώτια 11/01/2017

                                                                 

Προς: Αντιδήμαρχο Καλλονής κ. Ταξιάρχη Βέρρο

           Τοπικό Συμβούλιο Ανεμώτιας

 Κοιν.: Δήμαρχο Λέσβου κ. Σπύρο Γαληνό

            Αγροτικό Σύλλογο Ανεμώτιας

            Μορφωτικό & Πολιτιστικό Σύλλογο Ανεμώτιας

            Μορφωτικό Σύλλογο Ανεμωτισίων Αθήνας

Εκκλησιαστικό Συμβούλιο Ι.Ν Μεταμορφώσεως

Σωτήρως Ανεμώτιας

Θέμα: Το Αρδευτικό Πρόβλημα στον Κάμπο της Ανεμώτιας

Κύριε Αντιδήμαρχε, κύριε Πάρεδρε, κύριοι Τοπικοί Σύμβουλοι,

εδώ και χρόνια παρατηρείται το φαινόμενο της «ακατάσχετης» άρδευσης στον κάμπο της Ανεμώτιας μέσω ενός πρόχειρου και προβληματικού αρδευτικού δικτύου το οποίο δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες των καλλιεργητών του χωριού μας.

Η μη ορθολογική διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων, η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού εξοικονόμησης υδάτινων πόρων, η αλόγιστη σπατάλη και το πεπαλαιωμένο δίκτυο άρδευσης δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην άρδευση των αγροτικών εκτάσεων του κάμπου μας.

Το αρδευτικό νερό του κάμπου προέρχεται από την παλιά γεώτρηση ύδρευσης του χωριού στην περιοχή «Μπετζάμενα» το οποίο διοχετεύεται μέσω υπόγειου αγωγού, εφτακοσίων περίπου μέτρων σε υπερυψωμένη δεξαμενή περιορισμένης χωρητικότητας (10 κυβικών μέτρων) στην περιοχή «Μπαμπατζάνης» και από εκεί μέσω ενός επιφανειακού δικτύου βαρύτητας προωθείται στις καλλιέργειες.

Οι καλλιέργειες είναι μικτές και συνίστανται κυρίως από νεοφύτευτους αμπελώνες, κηπευτικά και οπωροφόρα δέντρα. Επιπλέον, από το αρδευτικό νερό και μέσω του ίδιου δικτύου καλύπτονται σημαντικές ανάγκες κτηνοτροφικών μονάδων παραπλεύρως του κάμπου.

Η σημερινή κατάσταση στην άρδευση του κάμπου της Ανεμώτιας αποτυπώνεται σύντομα με τα εξής αρνητικά χαρακτηριστικά:

1.   Δεν γνωρίζουμε ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες άρδευσης συμπεριλαμβανομένων και των ποιμνιοστασίων. Η ποσότητα του διαθέσιμου αρδευτικού νερού και της συνολικής ζήτησης αυτού είναι απροσδιόριστη ενώ μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει κανένα οργανωμένο σχέδιο για την βιώσιμη διαχείρισή του. Απεναντίας, έχει δημιουργηθεί η εντύπωση πως το νερό είναι ένας φυσικός πόρος χωρίς τέλος. Το φαινόμενο της υπερ – άρδευσης είναι πλέον γεγονός και ο «υδροφόρος ορίζοντας» του κάμπου αδειάζει με ταχύτατους ρυθμούς.

2.   Το υφιστάμενο αρδευτικό δίκτυο, αφ’ ενός λόγω της πολυχρησίας του κατά τα τελευταία έτη και αφετέρου λόγω των εκτεταμένων ζημιών (σπάσιμο σωλήνων, συνδέσεων & μετρητών νερού) που υπέστη κατά τη διάρκεια των εργασιών συντήρησης του δρόμου από συνεργείο του Δήμου τον περασμένο Σεπτέμβριο, παρουσιάζει σημαντικό πρόβλημα λειτουργίας με μεγάλες διαρροές που δεν μπορούν να επισκευαστούν στο σύνολό τους και ως εκ τούτου η ασφαλής λειτουργία του για την ερχόμενη αρδευτική περίοδο κρίνεται αμφίβολη.

3.   Η περιοχή του κάμπου είναι σχεδόν εξ’ ολοκλήρου γεωργική, μικτής έκτασης 1000 στρεμμάτων περίπου και δεν καλύπτεται συνολικά από το υπάρχον αρδευτικό δίκτυο λόγω περιορισμένης έκτασης και χαμηλής πίεσης ροής. Ως εκ τούτου, η εξυπηρέτηση των αρδεύσεων γίνεται σήμερα πλημμελώς με αποτέλεσμα τη δημιουργία δύο κατηγοριών καλλιεργητών. Αυτών που βρίσκονται παραπλεύρως του δικτύου και έχουν συνεχώς επάρκεια νερού και στους απομακρυσμένους, που σπανίως και υπό ειδικές συγκυρίες θα ποτίσουν τις καλλιέργειές τους.

4.   Το αρδευτικό νερό συνήθως μπαίνει σε λειτουργία τον Μάιο και διαρκεί έως τον Οκτώβρη ανάλογα με τις ανάγκες και την καλλιέργεια. Αν και τα τελευταία χρόνια καταβάλλεται φιλότιμη προσπάθεια από το Τοπικό Συμβούλιο να υπάρξει ένας υποτυπώδης προγραμματισμός του ποτίσματος από τους καλλιεργητές, δυστυχώς η παγιωμένη πρακτική της ακατάστατης και αυθαίρετης σειράς δεν αλλάζει. Έτσι παρατηρείται το φαινόμενο κάποιες καλλιέργειες να διψάνε και σε κάποιες άλλες να γίνεται υπερεκμετάλλευση του νερού.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, εύκολα διαπιστώνουμε ότι οι υπάρχουσες υποδομές και οι ακολουθούμενες παγιωμένες πρακτικές αποδεικνύονται πρόχειρες και ανεπαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες άρδευσης του κάμπου μας. Επιπλέον, στα προσεχή χρόνια η εντατικοποίηση και ο εκσυγχρονισμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στον κάμπο της Ανεμώτιας θα αυξήσουν τις απαιτήσεις σε αρδευτικό νερό.

Είναι βέβαιο, λοιπόν, ότι η σημερινή κατάσταση στην άρδευση πρέπει να αλλάξει το συντομότερο. Η επισκευή και αναβάθμιση του υπάρχοντος αρδευτικού δικτύου κρίνεται ως άμεση και επιτακτική για τη διασφάλιση του γεωργικού εισοδήματος του χωριού μας και την αειφορία των φυσικών πόρων του κάμπου.

Οι εργασίες επισκευής και αναβάθμισης που απαιτείται να εκτελεστούν επί του υφιστάμενου αρδευτικού δικτύου είναι χαμηλού ή μηδενικού κόστους και περιλαμβάνουν τα εξής:

1.    Την επισκευή και αντικατάσταση όλων των φθαρμένων τμημάτων του.

2.    Την καθαίρεση των άχρηστων τμημάτων του και την επέκταση του, όπου αυτό απαιτείται.

3.    Την υπογειοποίηση ή υπερύψωση τμημάτων του κεντρικού αρδευτικού αγωγού, όπου αυτό απαιτείται για την προστασία του από τα οχήματα.

4.    Τον επί τόπου έλεγχο για την καταγραφή όλων των υδρομέτρων και την κατάργηση όλων των αυθαιρέτων υδροληψιών.

5.    Τον προσδιορισμό και τον έλεγχο της διαμέτρου κάθε υδροληψίας, ώστε να υπάρχει ομοιομορφία για την εξασφάλιση σταθερής πίεσης σε όλους τους χρήστες.

6.    Την ενεργοποίηση και των υπολοίπων πηγών παροχής νερού (κοινοτικές γεωτρήσεις) και την σύνδεσή τους με το αναβαθισμένο δίκτυο.

7.    Την κατασκευή περισσότερων ελεγχόμενων ειδικών σημείων επί του κεντρικού αρδευτικού αγωγού για την παροχή νερού προς κτηνοτροφική χρήση.

8.    Την κατάρτιση προγράμματος άρδευσης και την επίβλεψη για τη σχολαστική τήρησή του.

Για την υλοποίηση των εν λόγω εργασιών παρακαλούμε όπως στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων σας, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος και πριν την έναρξη της νέας αρδευτικής περιόδου, να ορίσετε συνεργείο αποτελούμενο από εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο θα αξιολογήσει επί τόπου την υφιστάμενη κατάσταση στο αρδευτικό δίκτυο του κάμπου της Ανεμώτιας και θα εκτελέσει τις ανωτέρω εργασίες ή οποιαδήποτε άλλη θα κριθεί απαραίτητη, με χρηματοδότηση από πιστώσεις του ετήσιου Δημοτικού προϋπολογισμού.   

Ο Σύλλογός μας θέτοντας σε άμεση προτεραιότητα την αντιμετώπιση του αρδευτικού προβλήματος στον κάμπο του χωριού μας, είναι διατεθειμένος να συνδράμει αναλόγως σε αυτή την προσπάθεια, ενώ θα παρίσταται και με εξουσιοδοτημένα μέλη του καθ’ όλη τη διάρκεια των εργασιών. 

Εν κατακλείδει και με την επισήμανση ότι η επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος θα επιφέρει οικονομικό αλλά πάνω απ’ όλα θετικό κοινωνικό αντίκτυπο στην Ανεμώτια, θεωρούμε βέβαιη τη θετική σας ανταπόκριση και αναμένουμε σχετική ενημέρωση επί των ενεργειών σας.

Παραμένουμε στη διάθεσή σας και προσδοκούμε άμεσα να έρθουμε σε επαφή και επικοινωνία μαζί σας προκειμένου να επιτευχθεί ουσιαστική και επικοδομητική συνεργασία προς το σκοπό της αντιμετώπισης του εν λόγω προβλήματος.

Η παρούσα επιστολή κοινοποιείται στο Δήμαρχο Λέσβου και στους Φορείς της Ανεμώτιας υπό τύπου ενημέρωσης.

Μετά τιμής                                                                                                                      

                                                                                                                       Για το ΔΣ

                                                                                                                     ο Πρόεδρος 

                                                                                                               Ηλίας Καστρινέλλης