ΑΜΠΕΛΙ: ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΤΕ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΠ’ ΤΙΣ ΧΕΙΜΕΡΙΝΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Οι μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλλουν το ξύλο του αμπελιού (Ευτυπίωση, Ίσκα, Ασθένεια Petri, Μελανή Νέκρωση Βραχιόνων), αποτελούν ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της αμπελοκαλλιέργειας, διότι μειώνουν σοβαρά την παραγωγή και καταστρέφουν σταδιακά το φυτικό κεφάλαιο.

Συχνά, οι ασθένειες αυτές συνυπάρχουν και δρουν ταυτόχρονα προκαλούν νέκρωση των αγγείων του ξύλου, με αποτέλεσμα τη σταδιακή ξήρανση κεφαλών, βραχιόνων και τελικώς ολόκληρων πρέμνων (κούρβουλα).

Οι παθογόνοι αυτοί μύκητες είναι κατά κύριο λόγο παράσιτα πληγών και η μετάδοσή τους σχετίζεται άμεσα με το χειμερινό κλάδεμα και τις καιρικές συνθήκες.

Δεδομένου ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένα μυκητοκτόνα για την καταπολέμηση αυτών των ασθενειών, συνιστάται η επιμελής εφαρμογή των παρακάτω προληπτικών μέτρων, προκειμένου να παρεμποδιστεί η μετάδοσή τους:

1. Το κλάδεμα να γίνεται όσο το δυνατό πιο καθυστερημένα (αργά το χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη) και οπωσδήποτε με ξηρό καιρό, προκειμένου να ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος μόλυνσης των τομών κλαδέματος από μύκητες του ξύλου. Ο άνεμος και ο βροχερός καιρός ευνοεί ιδιαίτερα τις μολύνσεις (μεταφορά και βλάστηση μολυσμάτων).

2. Τα πρέμνα με εμφανή συμπτώματα προσβολής να κλαδεύονται τελευταία. Η αφαίρεση των προσβεβλημένων τμημάτων πρέπει να γίνεται με διαδοχικά κοψίματα, μέχρι η τελική τομή να εμφανιστεί φυσιολογική, χωρίς καστανούς μεταχρωματισμούς ή άλλες αλλοιώσεις. Τα ξερά πρέμνα να εκριζώνονται άμεσα και να καίγονται.

3. Να αποφεύγονται οι μεγάλες τομές κλαδέματος, διότι αυξάνεται κατά πολύ η πιθανότητα μόλυνσης των πρέμνων. Στην περίπτωση που αυτές είναι αναπόφευκτες, τότε να γίνονται όσο πιο όψιμα γίνεται (νωρίς την άνοιξη) και να καλύπτονται απαραίτητα με κατάλληλο προστατευτικό σκεύασμα.

4. Τα προσβεβλημένα φυτικά μέρη (κεφαλές, βραχίονες,) να απομακρύνονται άμεσα από τον αμπελώνα και να καίγονται.

5. Τα εργαλεία κλαδέματος πρέπει τακτικά να απολυμαίνονται (τουλάχιστον κάθε φορά έπειτα από αφαίρεση προσβεβλημένου ξύλου) με εμβάπτιση σε καθαρό οινόπνευμα ή σε διάλυμα χλωρίνης 10%.

6. Αμέσως μετά το κλάδεμα και μέχρι το φούσκωμα των ματιών, συνιστάται ψεκασμός των πρέμνων με ένα κατάλληλο και εγκεκριμένο για την καλλιέργεια χαλκούχο σκεύασμα. Το ψεκαστικό υγρό πρέπει να έχει μεγάλη πίεση και να καλύπτει όλα τα μέρη του πρέμνου, μέχρι και την επιφάνεια του εδάφους στην περιοχή του λαιμού.

ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΛΙΠΑΝΣΗ ΣΤΟΥΣ ΑΜΠΕΛΩΝΕΣ ΤΗΣ ΑΝΕΜΩΤΙΑΣ ΛΕΣΒΟΥ

Η Χειμερινή βασική λίπανση του αμπελιού αποτελεί με βεβαιότητα τη σημαντικότερη από πλευράς θρέψης καλλιεργητική εργασία της αμπέλου αφού μέσω αυτής επιδιώκονται:

              1.   Η αύξηση της γονιμότητας του εδάφους και

       2.    Η εξασφάλιση της άριστης ποσότητας και αναλογίας θρεπτικών στοιχείων που είναι απαραίτητα για τον αμπελώνα.

Στόχος της χειμερινής βασικής λίπανσης του αμπελιού είναι η κάλυψη των αυξημένων αναγκών τόσο στα αρχικά στάδια της εκβλάστησης, της άνθισης και της κομπόδεσης αλλά και μεταγενέστερα κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης του μεγέθους και της ωρίμανσης των ραγών.

Η ποσότητα και το ποσοστό των θρεπτικών στοιχείων που παρέχονται με τη χειμερινή βασική λίπανση καθορίζονται από το είδος, την ηλικία και τον παραγωγικό προσανατολισμό του αμπελώνα.

Σε ξηρικούς αμπελώνες, όπως της Ανεμώτιας για την παραγωγή κρασιών ανωτέρας ποιότητας, με την βασική λίπανση δίνεται όλη η ποσότητα του λιπάσματος και καλύπτονται εξ΄ ολοκλήρου οι ανάγκες του αμπελώνα σε Άζωτο (Ν),Φώσφορο (Ρ), Κάλιο (Κ) και Μαγνήσιο (Mg). Ταυτόχρονα διορθώνονται τυχόν ελλείψεις σε ιχνοστοιχεία Σίδηρο (Fe), Βόριο (B) και Ψευδάργυρο (Zn) καθώς δεν είναι εφικτή η επιφανειακή εφαρμογή τους.

Ο ακριβής χρόνος εφαρμογής των λιπασμάτων καθορίζεται από τον τύπο και τα χαρακτηριστικά του εδάφους καθώς και τα μετεωρολογικά δεδομένα της περιοχής.

Έτσι στα αμμοαργιλοπηλώδες εδάφη του κάμπου της Ανεμώτιας με μέτριο ύψος βροχοπτώσεων:

•  Τα δυσκίνητα στοιχεία Φώσφορος (Ρ), Κάλιο (Κ) και Μαγνήσιο (Mg) πρέπει να εφαρμόζονται με ενσωμάτωση στα μέσα του χειμώνα (Ιαν.) ώστε να εκτίθενται στις χειμερινές βροχές που ευνοούν την μετακίνησή τους στο έδαφος.
• Αντίθετα το Άζωτο (Ν), λόγω της μεγάλης κινητικότητάς του πρέπει να εφαρμόζεται αργά το χειμώνα (Φεβ.), ώστε να αποφεύγονται οι εκπλύσεις του και να είναι διαθέσιμο στα κλήματα κατά την περίοδο της ταχείας αύξησης των βλαστών. 

Για τον κάμπο της Ανεμώτιας ενδείκνυται η εφ’ άπαξ εφαρμογή της βασικής χειμερινής λίπανσης στο τέλος του χειμώνα εξασφαλίζοντας έτσι επάρκεια βροχοπτώσεων για την μετακίνηση του Φωσφόρου (Ρ), του Καλίου (Κ) και του Μαγνησίου (Mg) μέσα στο έδαφος αλλά και την προστασία του Αζώτου (Ν) από τις εκπλύσεις.

Άζωτο

Το άζωτο συμβάλλει όχι µόνο στην καλύτερη ανάπτυξη της βλάστησης και των ριζών, αλλά και στην αύξηση της ποσότητας και της ποιότητας παραγωγής. Η µείωση του ρυθµού αύξησης των βλαστών και η µείωση του φορτίου αποτελούν συµπτώµατα τροφοπενίας αζώτου. Η έλλειψη αζώτου εκδηλώνεται µε προοδευτική χλώρωση των κατώτερων φύλλων, λόγω της µετακίνησης του αζώτου από τα παλιά φύλλα στα νεώτερα. Το φύλλωµα γίνεται αρχικά ανοιχτόχρωµο πράσινο, ενώ αργότερα κιτρινοπράσινο έως κίτρινο. Τα κατώτερα φύλλα εµφανίζουν νεκρώσεις και οι νέοι βλαστοί έχουν µικρή ανάπτυξη. Επίσης, παρατηρείται πρώιµη φυλλόπτωση, ενώ οι σταφυλές από τα πρέµνα παρουσιάζουν προβλήµατα κατά την ωρίµανση, αλλά και κατά την οινοποίηση του γλεύκους.

Φωσφόρος

Ο φώσφορος ευνοεί την ανθοφορία, την ωρίµανση των σταφυλιών και συντελεί στην καλύτερη ανάπτυξη του ριζικού συστήµατος. Τα πρώτα συµπτώµατα της έλλειψης φωσφόρου εµφανίζονται νωρίς την περίοδο της βλάστησης, αρχικά µε τη µορφή χλωρώσεων στην περιφέρεια και στη συνέχεια στις µεσονεύριες περιοχές των βασικών φύλλων του βλαστού, ενώ συνολικά το µέγεθος και ο αριθµός των φύλλων παρουσιάζεται µειωµένος. Αργότερα, κατά την περίοδο της έναρξης ωρίµανσης των ραγών, η έλλειψη φωσφόρου προκαλεί, στην αρχή, την εµφάνιση σκούρου πράσινου χρώµατος στα φύλλα και σε περιπτώσεις έντονης τροφοπενίας, καστανού ή ερυθρού χρώµατος. Η έλλειψη φωσφόρου µπορεί να προκαλέσει µείωση της φωτοσύνθεσης, καθυστέρηση της εµφάνισης και ανάπτυξης των φύλλων και περιορισµό της ανάπτυξης των ριζών.

Καλίο

Το αµπέλι χαρακτηρίζεται ως καλιόφιλο φυτό και χρησιµοποιεί µεγάλες ποσότητες καλίου για την αύξηση και την ανάπτυξή του. Το κάλιο αυξάνει την ποιότητα και την ποσότητα της παραγωγής. Βελτιώνει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του καρπού και του παραγόµενου κρασιού, αυξάνοντας τα σάκχαρα και ενισχύοντας τα αρώµατα και το χρώµα των ραγών.

Τα συµπτώµατα της έλλειψης καλίου, στα φύλλα του µεσαίου τµήµατος του βλαστού των λευκών ποικιλιών αµπέλου, εµφανίζονται νωρίς το θέρος, µε χαρακτηριστική περιφερειακή χλώρωση του ελάσµατος, η οποία προοδευτικά εξαπλώνεται µεταξύ των κύριων νευρώσεων, αφήνοντας όµως πράσινες περιοχές. Στις ερυθρές ποικιλίες, οι χλωρωτικές περιοχές γίνονται ερυθρωπές ή χαλκόχροες. Στο τέλος, σχηµατίζονται νεκρωτικές κηλίδες και το έλασµα ξηραίνεται.

Η έλλειψη καλίου έχει ως αποτέλεσµα τη µείωση της συγκέντρωσης των σακχάρων στις ράγες, ανώριµη γεύση στο κρασί, ανεπαρκή απορρόφηση οξύτητας, ανοµοιοµορφία χρώµατος και σχήµατος στις ράγες, µικροκαρπία, αδύναµη δοµή ξύλου, καθυστέρηση στην ωρίµανση των σταφυλιών και µειωµένες αποδόσεις.

Μαγνήσιο

Το µαγνήσιο έχει σηµαντική επίδραση στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της καλλιέργειας αµπελιού, αφού αυξάνει την περιεκτικότητα σε σάκχαρα και επηρεάζει τα αρώµατα. Τα συµπτώµατα έλλειψης µαγνησίου κατά τη διάρκεια της βλάστησης, ακόµη και αν η έλλειψη είναι προσωρινή, παρατηρούνται αρχικά στα κατώτερα φύλλα και εµφανίζονται µε χαρακτηριστικό κιτρίνισµα των φύλλων στις λευκές ποικιλίες και κοκκίνισµα στις ερυθρές ποικιλίες.

Η έλλειψη µαγνησίου στα πρέµνα έχει συνδεθεί µε την εµφάνιση της ξήρανσης της ράχης. Σε σοβαρή έλλειψη µαγνησίου, η ράχη συρρικνώνεται και αποξηραίνεται κατά τµήµατα ή και στο σύνολό της, οι ράγες σταφιδοποιούνται, ενώ δευτερογενώς εµφανίζονται συχνά έντονες προσβολές από βοτρύτη.

Η γνώση των εδαφολογικών ιδιοτήτων µέσω της εδαφολογικής ανάλυσης κάθε 3 με 4 χρόνια και της θρεπτικής κατάστασης του αµπελιού µέσω της φυλλοδιαγνωστικής ανάλυσης, συνιστούν πολύτιµα εργαλεία για τον παραγωγό, τόσο για την ορθή εγκατάσταση της καλλιέργειας, όσο και για την αύξηση των αποδόσεων και της ποιότητας της παραγωγής.